Mehmet Şanverdi, “İbn Rüşd’e Göre İnâyet ve İhtirâ Delilleri” isimli yüksek lisans tezi çalışmasında İbn Rüşd’ün teistik delillere yönelik eleştirilerini ele alırken filozofun hudûs İbn Rüşd (), teleolojik delili ‘inâyet ve ihtirâ’ kavramlarıyla ol- gunlaştırarak formüle etmiştir. 23 ‘İnâyet’; insana gösterilen ihtimamın ve her şeyin insana müsahhar Allah’ın kâinat hakkındaki küllî bilgisi ve takdiri anlamında felsefe terimi. TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Inayet ve ihtirâ delili kimin? İbn Rüşd'ün Allah'ın varlığına dair ortaya koyduğu iki delilden biri inâyet, diğeri ihtirâ'dır. Filozofun, Kur'an'ın üzerine dikkat çektiği ve şeriata en uygun Teologlarda görmekteyiz. Filozoflar ve teologlar kendi inanışlarına ve Tanrı’yı algılayışlarına göre birçok delil ortaya atmışlardır. Böyle olunca ortaya birbirinden farklı deliller çıkmıştır. Bu deliller onu ortaya koyan kişiye ve disipline göre değişiklik arz etmiştir Inayet ve ihtirâ delili ne demek? İbn Rüşd ileri sürdüğü inâyet ve ihtirâ’ delilleriyle Allah’ın varlığını açıklar. Bu deliller her seviyeden insanın anlayabileceği Kategori: Bu iki delil bir açıdan iç içe girmiş “mütedahil” daireler gibi aynı hakikate; her şeyin sonradan yaratıldığına parmak basıyorlar. Aralarındaki farkı ise şöyle İslâm kelâmı ve felsefesinde ‘Gâye ve Nizâm Delili’ adıyla meşhur olan bu delil, inâyet, hikmet, nizâm-ı âlem, illet-i gâiyye, ibdâ ve ihtirâ delili isimleriyle de anılmıştır Bu delil malzemesini duyular âleminden aldığından ve kolayca anlaşılabilme özelliği taşıdığından, çok kullanılan ve herkese hitap
İNÂYET - İlişkili Maddeler - TDV İslâm Ansiklopedisi
Kelâmcılar, filozoflar tarafından ortaya konan inâyet anlayışına ilâhî iradeyi devre dışı bıraktığı gerekçesiyle karşı çıkmışlardır (bk. TEVFÎK). Sûfîler de inâyeti Allah’ın âleme ve kullarına lutuf ve rahmeti olarak anlamışlardır. BİBLİYOGRAFYA. Lisânü’l-ʿArab, “ʿany” md. Wensinck, el-Muʿcem Kelâmcılar, filozoflar tarafından ortaya konan inâyet anlayışına ilâhî iradeyi devre dışı bıraktığı gerekçesiyle karşı çıkmışlardır (bk. TEVFÎK). Sûfîler de inâyeti Örneği bulunmayan bir nesneyi yaratmak anlamına gelen, ayrıca Tanrı’nın varlığını kanıtlamak için geliştirilen delillerden birinin adı olan kelâm terimi. bk. İSBÂT-ı VÂCİB. Allah’ın varlığını kanıtlama anlamında kelâm ve felsefe terimi. bk. YARATMA. Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’ nin her Mehmet Şanverdi, “İbn Rüşd’e Göre İnâyet ve İhtirâ Delilleri” isimli yüksek lisans tezi çalışmasında İbn Rüşd’ün teistik delillere yönelik eleştirilerini ele alırken filozofun hudûs delili eleştirisini incelemiş ancak imkân delili eleştirisini konu Inayet ve ihtirâ delili nedir felsefe? İbn Rüşd ileri sürdüğü inâyet ve ihtirâ’ delilleriyle Allah’ın varlığını açıklar. Bu deliller her seviyeden insanın anlayabileceği İbn Rüşd'e göre inâyet ve ihtirâ delilleri / In accordance with Ibn Rüşd inâyet and ihtirâ proofs Yazar:MEHMET ŞANVERDİ Danışman: DOÇ.DR. BAYRAM DALKILIÇ Yer Bilgisi: Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Konu:Din = Religion Dizin: Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 77 s İknci bölümde ise bu çalışmanın temelini oluşturan, İbn Rüşd'e göre Allah'ın varlığının delilleri olan inâyet ve ihtirâ delilleri üzerinde ayrıntılı bir şekilde durduk. İbn Rüşd hakikatin peşinde olduğunu iddia eden bir filozoftur 1. Hudûs delili. el-Kindî bu delili kullanmış ve hakkında bir çok mu-kaddimeler serdetmiştir (s vd.). 2. Gaye ve nizam veya inâyet ve ihtira’ delili. el-Kindî kullanmıştır (s). Fârâbîde de görülür (s. ). 3. İlk sebep (ilk illet) delili. Fârâbî(s) ve İbn Sînâ’da (s. 68) görülür. 4. Hareket delili
İnâyet Delili - İbn Rüşd'e göre inâyet ve ihtirâ delilleri
Bu üç delili kelâmcıların ve filozofların da kullandığını ifade eden müellif,2 bu delilleri farklı bir yaklaşımla “kâinat” başlığı altında değil de “Kur’ân” başlığı altında Allah’ın kâinat hakkındaki küllî bilgisi ve takdiri anlamında felsefe terimi. TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, İNÂYET maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir. Varlık ve hadiselerin ilâhî hikmet Allah’ın varlığını ispat eden deliller Bir kısım İslam alimlerine göre insandaki yüce bir yaratıcıya inanma ihtiyacı, yaratılıştan olduğu için Allah’ın varlığına dair Teistik deliller konusunda akılcı bir yaklaşım sergileyen İbn Rüşd (), söz konusu meselede aklı inkâr edenleri eleştirmekte ve aklı, Marifetullah'ın merkezine koymaktadır. Teistik deliller konusunda akılcı bir yaklaşım sergileyen İbn Rüşd (), söz konusu meselede aklı inkâr edenleri eleştirmekte ve aklı, Marifetullah'ın merkezine koymaktadır. Diğer taraftan o, İbn Sina ve Eşarilerin akla başvurmalarına rağmen yanılgı içerisinde olduklarını düşünür İslam filozofları arasında Kindî, inâyeti nizam delili, tedbir kavramıyla; Fârâbî, sudûr teorisi ve erdemli toplum düşüncesiyle ilişkilendirerek değerlendirmektedir. Âmirî’ye gelince o da meseleye sudûr teorisi ekseninde yaklaşmaktadır Burada teleolojik delille ilgili olarak, delilin anlamı, savunucuları ve delillin eleştirilen yönleri üzerinde yoğunlaştık. Birinci bölümde İbn Rüşd’ün İnâyet ve İhtirâ delilleri dışında Kategori: Bu iki delil bir açıdan iç içe girmiş “mütedahil” daireler gibi aynı hakikate; her şeyin sonradan yaratıldığına parmak basıyorlar. Aralarındaki farkı ise şöyle anlayabiliriz: İhtira delili, evrenin -bütün parçaları, bütün yönleriyle- yokluktan varlığa çıkmasını ifade eder